Gıda bankacılığı

Bursa Gerçek Gazetesi : 20 Temmuz 2011

Her zaman toplum olarak yardımlaşmayı sevdiğimiz muhakkak. Ramazan ayında ise bu sevgimizi daha bir fazla sergileriz. Hem de bu dünyada hiçbir karşılık beklemeden. Toplum olarak sahip olduğumuz bu iyi huyun değerlendirmesini konu ile ilgili olanlara bırakıp ben kendi mesleğim itibari ile ilgili olan vergisel kısmına bakayım.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40 ve 89. maddelerinde ve aynı maddelere paralel olarak yayınlanan 251 seri  numaralı gelir vergisi genel tebliğinde, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinde Gıda Bankacılığı sisteminin vergisel boyutu ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.

İşverenlerimizin, yapacakları gıda, temizlik, giyecek ve yakacakyardımları ile alakalı olarak aşağıdaki hususları göz önünde bulundurmaları yararlarına olabilir.

 Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği

Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda,temizlik,giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması gerekmektedir. Yapılacak bağışlar, bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılması şartı ile yapılmalıdır.

Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar

Bağışının dernek veya vakfa yapılmış olması gerekmektedir.

Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir. Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Örneğin, herhangi bir derneğin tüzüğünde “gıda bankacılığı” yapmasına ilişkin hüküm varsa bu derneğe yapılan bağış gıda bankacılığına yapılan bağış olarak kabul edilecektir.

Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge

Bağışı yapanlarca, bağış yapılan malların tutarı ne olursa olsun mutlaka fatura düzenlenecek ve ayrıca taşıma için sevk irsaliyesi düzenlenecektir.

Bağışlanan mala ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içerecek fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir. Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli (yüklenilen katma değer vergisi hariç) yazılı olacaktır.

Faturada "İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır." ibaresinin yer alması zorunludur.

Ticari kazancı dolayısı ile değil de diğer kazançlar dolayısı ile (Kira,kar payı,serbest meslek kazancı,ücret geliri,zirai kazancı v.b) gelir vergisi beyannamesi verenler,yapacakları bağışlar için herhangi bir belge düzenlemeyecekler ve  yaptıkları bağışın KDV dahil  tutarını beyanname üzerinden düşeceklerdir. Varsa, bağış yapılan malın edinimine ilişkin belgelerin saklanması zorunludur.

 Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge

Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini vereceklerdir. Başka bir ifade ile bağış alındığında ”Ayni Bağış Alındı Belgesi”, alınan bağışlar ihtiyaç sahiplerine dağıtıldığında “Ayni Yardım Teslim Belgesi” düzenlenir.

Ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilecektir.

 Kayıt Düzeni ve Beyannamelerde Gösterim

Ticari işletmeye dahil malların bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli gider kaydedilir. Bu işlem, faturanın bir yandan gelir bir yandan da gider kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.

Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar katma değer vergisinden müstesnadır.

Söz konusu bağış tutarının bünyesine giren katma değer vergisi tutarının indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, bağışın yapıldığı dönemde, bağışlanan malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisi tutarının hesaplanması ve aynı döneme ait katma değer vergisi beyannamesinin “İlave edilecek KDV” satırına dahil edilmesi gerekmektedir. İlave edilecek KDV satırına yazılacak tutar gider karşılığı olarak muhasebeleştirilir.

Bağışlanan malların işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malın maliyet bedeli (KDV dahil)  yıllık beyannamenin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirimolarak dikkate alınacaktır.

Örnek:Çok Hayırsever A.Ş, İşletmesine kayıtlı ve KDV oranı %1 olan 100.000.-TL’lik pirinci gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan A vakfına bağışlamış olsun.

*Çok Hayırsever A.Ş’nin gider kaydedebileceği KDV dahil tutar 101.000.-TL olup yararlanacağı vergisel teşvik  20.200.-TL’dir.

*Bu tutardaki bağışı yapan gelir vergisi mükellefi olsaydı, yararlanacağı vergisel teşvik gelir vergisi oranları artan oranlı olduğu için en fazla 35.350.-TL olurdu.

*Yukarıdaki hesaplamalar kurumun veya şahsın kazanç beyan etmesi halinde geçerlidir ve görüldüğü üzere gıda bankacılığına yapılan bağış gider yazmak sureti ile veya beyanname üzerinden vergi matrahından düşülmektedir.

Değerlendirme.

*Yazımın başında da belirttiğim gibi ramazan ayı bağışların bol yapıldığı bir aydır. Hatta erzak paketleri şimdiden yaptırılmaya başlandı bile. Bağış yapacak olanların yukarıdaki hususları da göz önünde bulundurmaları faydalarına olabilir.

*İşletmeye dahil olan ve ticari kazanç sahibi mükelleflerle kurumlar vergisi mükellefleri tarafından gıda bankacılığına yapılan gıda,giyecek,temizlik,yakacak yardımlarının KDV dahil toplam bedeli gider olarak dikkate alınır.Yani vergi matrahını azaltıcı veya zarar dahi olsa bu bağışlar zararı artıcı etki yapar.Örneğin; yapılan bağış tutarından önce 50.000.-TL zarar var ise ve 10.000.-TL’de bu kapsamda bağış yapılmış ise sonraki yıla devreden cari yıl zararı 60.000.-TL olur.

*Ancak ticari kazancı olmayan gelir vergisi mükellefleri, bu kapsamda yaptıkları bağışların KDV dahil tutarını beyanname üzerinden indirebilirler. Yani beyannamede gözüken vergi matrahından fazla bağışı varsa, vergi matrahını aşan kısmı düşemezler ve sonraki yıllar için vereceği beyannamede de düşemez. Örneğin, Mehmet Hayırsever’in 2010 yılı için verdiği gelir vergisinde beyan ettiği matrah 10.000.-TL olsun. Gıda bankacılığı kapsamında 20.000.-TL bağış yaptıysa 10.000.-TL’sini düşecek kalan 10.000.-TL hiçbir şekilde düşülemeyecektir.

Yazıyı birkaç güzel sözle bitirelim.

“Veren el,alan elden üstündür.”, “Vermekle mal tükenmez.”,”Varını veren,utanmamış”, “İyilik eden,iyilik bulur.”,”Var eli titremez.”