İHRACATTA GÖTÜRÜ GİDER
Bursa Gerçek Gazetesi : 24 Ağustos 2011
Geçtiğimiz günlerde bir meslektaşım telefonla aradı ve “üstad, mükellefimin birisinin ihracat hasılatı çok fazla. Vergi matrahı da çok yüksek çıkıyor. Götürü gider hakkından yararlandırmak istiyorum mükellefimi ama kafamda soru işaretleri var dedi ve başladı anlatmaya”
İHRACATTA GÖTÜRÜ GİDER
Geçtiğimiz günlerde bir meslektaşım telefonla aradı ve “üstad, mükellefimin birisinin ihracat hasılatı çok fazla. Vergi matrahı da çok yüksek çıkıyor. Götürü gider hakkından yararlandırmak istiyorum mükellefimi ama kafamda soru işaretleri var dedi ve başladı anlatmaya”
Ben de bu konuyu yazayım dedim bu hafta.
İHRACATTA GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASI.
Gelir vergisi kanununun 40/1 maddesinde “İhracat, yurtdışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurtdışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.” denilmektedir.
Yani ihracat tutarının binde beşi oranında belgesiz olarak gider yazılabilir denilmekte.
Örnek: A şirketi 10.000.000.-TL karşılığı ihracat yapmış olsun. Bunun binde beşi 50.000.-TL demek.
“Hemen akla gelen bu 50.000.-TL’nin vergi matrahını aynı tutarda azaltacağı. Ama öyle değil. Kanun metninden bu anlaşılıyor ama bu konu ile alakalı olarak yayınlanan 194 sayılı gelir vergisi tebliğinde böyle demiyor Diyor ki;
“Götürü gider uygulaması, mükelleflerin yurt dışındaki işleri ile ilgili olarak yapmış oldukları giderlerden belgesi temin edilemeyenlerin, anılan faaliyetlerden sağlanan hasılatın belli bir oranını aşmamak şartıyla ticari kazançtan indirilmesini öngören bir müessesedir. Dolayısıyla götürü gider hesaplanabilmesi için harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş olması gerekir.
Bilindiği üzere, Tekdüzen Muhasebe Sistemi ticari kazancın tespitine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu nedenle mali tablolarda ve hesap planında vergi yasalarınca ticari kazançtan indirimi kabul edilmeyen giderlerin nasıl muhasebeleştirileceği konusunda açıklama yapılmamıştır. Muhasebe sisteminde, işletmenin faaliyetleri sonucunda doğan tüm giderlerin, vergi yasalarınca ticari kazançtan indirilmesi kabul edilmiş olsun veya olmasın doğrudan ilgili oldukları gider hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Muhasebe düzeninden sağlanan bilgilerle dönem sonunda vergi matrahına ulaşılmaktadır.
Buna göre, işletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderlerin de Tekdüzen Muhasebe Sisteminde ilgili gider hesaplarında izlenmesi ve dönem sonunda "690 Dönem Kar-Zarar" hesabına aktarılması gerekir. Belgesi temin edilemeyen giderlerin, bu tebliğde yapılan açıklamalar çerçevesinde hesaplanacak götürü gider tutarını aşan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak Tekdüzen Muhasebe sistemine göre belirlenen ticari kâra ilave olacaktır. Dolayısıyla, belgesiz giderlere karşılık olmak üzere götürü olarak hesaplanan giderler, ticari kâra eklenmemiş olduğundan vergi matrahına da dahil edilmemiş olacaktır.”
Görüldüğü üzere hasılatın binde beşini gider yazabilmemiz için tebliğ; giderin yapılmış olmasını, işletmenin mal varlığında bir azalma olması şartını arıyor.
Örnek:(A) A.Ş.,2010 yılında döviz karşılığı yapılan ihracattan 50.000.000.–TL hasılat elde etmiştir. Şirketin anılan yılda ihracat faaliyeti ile ilgili Gelir Vergisi Kanununun 40/1 inci maddesi kapsamına giren 500.000.– TL gideri bulunmaktadır. Bu giderlerin 300.000.– TL’sinin belgesi temin edilememiştir. Bu durumda ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Belgelendirilmiş giderler : 200.000.–TL
Belgelendirilmemiş giderler: 300.000.–TL
Toplam giderler: 500.000.–TL
Belgesiz giderlere karşılık olmak üzere
ticari kazançtan indirilebilecek götürü
gider tutarı (50.000.000 x % 0,5 =): 250.000.–TL
Kanunen kabul edilmeyen giderler
(300.000– 250.000 =): 50.000.–TL
Ticari kazançtan indirilecek belgeli giderler
ile götürü olarak hesaplanan giderlerin
toplamı (200.000 + 250.000 =): 450.000.-TL
Mali idarenin konu ile alakalı uygulaması yukarıda izah etmeye çalıştığım gibi. Yani, belgelendirilen 200.000.-TL ve belgelendirilemeyen ama fiili olarak harcanan 300.000.-TL’den 250.000.-TL (50.000.000.-*5/1000) kabul edilen gider,50.000.-TL ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır.
-Söz konusu uygulamadan sadece ihracatı gerçekleştirenlerin yararlanabileceğini, başka bir ifade ile ihraç kayıtlı mal tesliminde bulunanların bu haktan yararlanmalarının söz konusu olmadığını,
-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine yapılanlar hariç TL bedelli yapılan ihracat hasılatları için bu haktan yararlanılamayacağını,
-Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının Türk Lirası karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan ve T.C. Merkez Bankası’nca tespit ve ilan edilmiş döviz alış kurlarının esas alınması gerektiğini de ifade etmiş olayım.
DEĞERLENDİRME.
Kanun metninde, ihracat tutarının binde beşinin götürü gider olarak dönem vergi matrahının tespitinde dikkate alınmasında herhangi bir tevsik şartı aranmadığı açık.
Danıştay 4.Dairesi E.2004/1293 K.2005/529 sayı ve 31.05.2005 tarihli kararında, yine aynı daire E.2006/2738 K.2007/610 sayı ve 28.2.2007 tarihli kararında "ihracat hasılatın binde beşini aşmamak üzere hesaplanan götürü giderin herhangi bir ispat koşuluna bağlı olmaksızın gider olarak nazara alınabileceğine" hükmetmiştir.
Yargının yerleşik hale gelen bu kararlarına göre Maliye Bakanlığının konuyu tekrar değerlendirmesi gerektiği kanaatindeyim.
